Hij kwam waarschijnlijk uit Betsaïda en was ongeletterd. Hij heette aanvankelijk Simon en werd later door Jezus ‘Petrus’ genoemd (Mat. 16, 18-19). Hij was de broer van Andreas, beide vissers, die door Jezus aan het meer van Tiberias gevraagd werd om alles achter te laten en Hem te volgen en werd zo één van de twaalf apostelen. Petrus was zonder twijfel een belangrijke leerling van Jezus, geen ander komt in de evangeliën zo vaak voor. Hij was o.a. getuige van de gedaanteverandering op de berg (Mat. 17, 1-13) en op nog zoveel andere belangrijke momenten in het leven van Jezus.
De bekendste passage uit het evangelie, die iedereen kent, is natuurlijk: toen Jezus in het huis van Kajafas werd verhoord warmde Petrus zich op aan een vuur op de binnenplaats waar hij driemaal ontkende dat hij een volgeling van Jezus was en dit bij het kraaien van de haan.
Vlak voordat Jezus naar de hemel ging vergaf Hij Petrus zijn verloochening. Jezus gaf hem de naam ‘ROTS’, omdat hij een rots wilde om zijn kerk op te bouwen. Hij gaf ook de sleutels van de hemel aan Simon (Petrus) (Mat. 16, 19). Die bewaakt – volgens de devotie – sindsdien de hemelpoort en beslist of iemand wordt toegelaten tot de hemel of richting hel moet.
We lezen in het eerste deel van de Handelingen hoe Jezus’ leerlingen door zijn heilige Geest werden bezield. Het tweede deel vertelt voornamelijk hoe Paulus het christendom verkondigt. Hij is het die de eerste heiden, Cornelius genoemd, tot bekering brengt. Hij treedt op als hoofd van de kerk in Jeruzalem en wordt als de eerste paus beschouwd, het ambt van paus wordt daarom ook Petrusambt genoemd. Rond het jaar 44 werd Petrus op last van koning Herodes gevangen genomen. In de Handelingen der Apostelen (12, 3-10) wordt verteld hoe hij door een engel op wonderbaarlijke wijze wordt bevrijd en gaat prediken in Rome. Toen Nero keizer van Rome was, vervolgde hij vele christenen en liet hen doden. De christenen die aan die vervolgingen ontsnapt waren, vreesden niet alleen voor hun eigen leven, maar ook voor dat van Petrus en Paulus, de belangrijkste apostelen. Daarom zeiden ze aan Petrus: ‘Ga een tijdje weg uit Rome. Ga naar Sicilië. Daar zal je veilig zijn’. Petrus liet zich overtuigen. Voor dag en dauw vertrok hij uit Rome, samen met Nazarius. Het was nog donker. Petrus zag in de verte iemand naar hem toekomen. ‘Zie je die man op ons afkomen, Nazarius?’ ‘Nee, meester, ik zie niets’, zei Nazarius. ‘Zie je dan niemand?’ Plotseling wierp Petrus zich op zijn knieën. – ‘Domine, quo vadis?’ (Heer, waar ga je naartoe?) vroeg Petrus. Toen zei een stem: ‘Jij verlaat je medechristenen, Petrus. Daarom ga ik naar Rome om voor de tweede keer gekruisigd te worden’. Petrus was hierdoor erg getroffen. Hij wist dat het Christus was die zo tot hem sprak. En in plaats van naar het rustige en veilige Sicilië te gaan, ging hij terug naar Rome, zijn marteldood tegemoet.
Petrus wordt voorgesteld in lange, omgorde tunica en mantel, blootsvoets met één sleutel (van de hemel), met twee sleutels (van de hemel en de aarde) of met drie sleutels (symbool voor de drievoudige macht in de hemel, op aarde en in de hel). Als attribuut dat herinnert aan zijn oorspronkelijk beroep (visser), draagt hij soms een schip of een vis op de hand.
Jacobus de Voragine beschreef hem in de Legenda Aurea (vert.: gouden legende, gulden legende) – een middeleeuwse verzameling heiligenlevens en kerkelijke feesten, geordend volgens het kerkelijk jaar – met kaal hoofd en haarkransje, rond gezicht en een korte, krullige baard.
Veel voorkomend is een omgekeerd kruis of Petruskruis als teken van zijn marteldood op de Vaticaanse heuvel in Rome (volgens de overlevering liet Petrus zich omgekeerd kruisigen. Hij voelde zich te min om op dezelfde manier te worden gekruisigd als Christus)en ketenen, omdat hij door een engel uit de kerker werd bevrijd. Mogelijk wordt hij afgebeeld als paus met tiara, kruisstaf met drie dwarsbalken, palmtak, albe, pallium, boek, schriftrol of kerkmodel. Ook een wijwatervat komt voor, eventueel met een wijwaterkwast. Heel bekend is de voorstelling met een haan die driemaal kraaide toe Petrus Jezus verloochende na diens arrestatie.
Petrus is patroonheilige van Rome, kerken, abdijen, pauzen, de gevangenisbewakers, vissers, schippers, sloten- en horlogemakers, smeden, metselaars en van tientallen andere beroepsgroepen.
Hij wordt aanroepen tegen koorts, kinkhoest, onvruchtbaarheid, voetpijnen, bezetenheid, flauwvallen en dieven, eveneens bij schipbreuken, door jonge vrouwen, de rouwende en de boetelingen, bij zinsverbijstering, slangenbeten en hondsdolheid.
Petrus heeft drie feestdagen waarvan de belangrijkste 29 juni is, nl Petrus en Paulus die volgens de overlevering op dezelfde dag en binnen hetzelfde uur zijn gestorven. Op 1 augustus wordt de bevrijding van Petrus herdacht en op 22 februari het feest van de ‘cathedra’ (vert.: leerstofel) van Petrus om te verwijzen naar het leergezag van Petrus.
Petrus is de naamgever van o.a. Sint-Petersburg in Rusland en van de Sint-Pietersbasiliek in Rome, waar volgens de overlevering de apostel en eerste paus, Petrus, gekruisigd en begraven werd.
Hij is ook de patroonheilige van onze Sint-Pieterskerk te Itterbeek. Daar vind je zijn houten, levensgroot beeld vooraan naast het altaar, hij staat met gevouwen handen, blootsvoets, met drie sleutels aan zijn gordel en aan zijn voeten een haan.
Gebed
Heer Jezus,
Gij hebt Simon Petrus geroepen.
Hij liet zijn visnetten achter en werd uw eerste leerling.
Onstuimig en edelmoedig riep hij uit:
“Gij zijt de Christus”.
Zo werd Petrus de Rots waarop Gij Uw kerkgemeenschap bouwt.
Toch bleef de apostel een zwakke mens.
Tot drie maal toe was hij bang om te zeggen: “Ook ik ben een volgeling van Jezus”.
Zijn tranen om die verloochening sterkten hem om Uw zending te volbrengen.
Toen Gij hem als de Verrezene tegemoet kwam, sprak hij:
“Heer, U weet alles, U weet dat ik van U houd”
Als herder van Uw kudde heeft hij U beleden tot de marteldood.
Heer Jezus, geef ons iets van de vurigheid van Uw eerste Apostel.
Zodat wij moedig verkondigen dat Gij de Christus zijt.
Geef ons op Petrus’ voorspraak, de kracht om niet te kiezen voor de minste weerstand,
maar om de weg van Uw Blijde Boodschap te gaan en U in eenvoud te dienen.
Heilige Petrus, bid voor ons.