In de Sint-Martinuskerk vinden we het beeld van Sint Nicolaas achteraan in de kerk, in de sacristie én aan de buitenkant van de kerk.
Al de informatie over het leven van Nicolaas van Myra is vooral bekend door mondelinge overlevering – later op schrift gezet o.a. in de Legenda aurea.
Hij leefde van 270 tot 342 en was bisschop van Myra in het toenmalige Lycië aan de zuidkant van het huidige Turkije.
Nicolaas is het enige kind van rijke en vrome ouders die lang hebben moeten wachten op zijn geboorte en hij werd opgevoed in het christelijk geloof. Er wordt een verband gezien met Samuël: Nicolaas’ moeder kon ook geen kinderen krijgen en kreeg uiteindelijk een kind voor de belofte dat het in dienst van God zou treden. Net als Samuël was hij al op vroegere leeftijd geliefd bij anderen en begreep snel dat hij een hogere taak te vervullen had en zijn leven aan God zou wijden.
Aan de kleine Nicolaas worden in latere legenden wonderen toegewezen. Zo kon hij direct na de geboorte recht in zijn bedje staan, de handen ten hemel geheven, alsof hij God dankte voor het mirakel van zijn geboorte en wilde hij op de vastendagen niet van moeders borst drinken. Die gewoonte om te vasten heeft hij zijn hele verdere leven volgehouden. Beide ouders sterven tijdens een pestepidemie als hij ongeveer 16 jaar oud is en Nicolaas gaat bij zijn oom in het klooster wonen. Nicolaas had als enig kind een groot fortuin geërfd dat hij zonder aarzeling gaf aan diegenen die het nodig hadden.
Hij was een goede leerling, ging regelmatig naar de kerk en was, waar nodig, behulpzaam. Al op 19-jarige leeftijd wordt hij tot priester gewijd waarbij zijn oom de verwachting uitsprak dat Nicolaas ooit, zoals hij, bisschop zou worden.
Door zijn strenge discipline van vasten, zijn goede wil en zijn gebeden was hij een voorbeeld voor anderen. Na de dood van zijn oom gaat Nicolaas op pelgrimstocht en wordt bij zijn terugkomst tot zijn eigen verbazing tot bisschop van Myra gekozen. Hij predikte met grote overtuiging het geloof in de tijd van de christenvervolging onder keizer Galerius. Zelf kwam hij ook een tijdje in de gevangenis terecht.
In 325, bij deelname aan het concilie van Nicea, verdedigde hij de wezensgelijkheid van de drie goddelijke personen. Hij stond bekend om zijn rechtvaardigheid, bracht de nacht door in gebed en geselde zijn lichaam.
Hij ontving iedereen op dezelfde manier, gaf goede raad maar ook strenge berispingen.
Er zijn vele verhalen over zijn goede daden en later werden er heuse wonderen aan hem toegekend. Ze vertellen telkens opnieuw hoe hij mensen van dood naar verrijzenis bracht. Het steeds terugkerende getal drie verwijst naar het mysterie van de heilige Drievuldigheid, dat Nicolaas steeds verdedigde.
Hij stierf op 6 december 342 op de gezegende leeftijd van 72 jaar. In 550 werd hij heilig verklaard en kreeg zijn plaats op de heiligenkalender, sinds 1969 een vrijwillig te vieren gedachtenis.
In 1087 werden zijn beenderen overgebracht naar Bari. Paus Urbanus II wijdde twee jaar later de basiliek van Sint-Nicolaas.
Hij is de patroonheilige van kinderen, kooplieden, slagers, schippers en matrozen, bakkers en tientallen andere beroepen alsook van de zee en de havens.
Hij wordt aanroepen tegen onvruchtbaarheid, tegen foutieve oordelen, tegen gevaren van stormen en van het water en voor bevrijding uit de gevangenis.
Hoe wordt hij kindervriend?
Eén van de verhalen gaat als volgt:
Een arme man met drie dochters kon onmogelijk drie keer een bruidsschat ophoesten. Toen hij op het punt stond de dochters te verkopen als slavinnen of prostituees werd driemaal een bundel met goud naar binnen gegooid (door gebrek aan schoorsteen?) Volgens de legende kwamen deze bundels terecht in de schoenen van de dochters die voor de haard stonden te drogen. Mogelijk gaat het gebruik om te gooien met snoep, chocolade, munten en de traditie van het schoentje zetten daarop terug.
In andere legenden duikt Sint Nicolaas op als redder of weldoener van kinderen. In de middeleeuwen werden mirakelspelen opgevoerd waarin hij ‘brave’ kinderen beloonde en zo de kinderheilige bij uitstek werd.
Hoe ontstond de hedendaagse Sinterklaas?
In 1850 publiceerde de Nederlandse onderwijzer en dichter Jan Schenkman, het prentenboek: Sint Nikolaas en zijn knecht.
In het boek introduceert hij tal van elementen uit de legenden die we vandaag nog altijd verbinden met Sinterklaas: het paard, rijden op de daken, cadeaus via de schoorsteen, zijn knecht en zijn komst met een stoomboot uit Spanje.
Het is onduidelijk waarom hij uit Spanje komt. Was het omdat Spanje, in die tijd, een rijk land was en de schepen met voedsel daar vandaan kwamen of had het te maken met het feit dat Bari, waar zijn relieken liggen, een tijdlang in Spaanse handen is geweest?
Niemand weet vanwaar de knecht vandaan komt. Is het omdat de rijke Spanjaarden in die tijd een gekleurde, Moorse knecht in dienst hadden of kwam de inspiratie uit afbeeldingen waar de knecht een Indisch aandoend man was in een harembroek en jasje?
Als je in de geschiedenis kijkt heeft de beste man er om de zoveel jaar anders uitgezien evenals de inmiddels achterhaalde knecht die nu als roetveegknecht door het leven gaat.
Over enkele jaren komt de Sint misschien wel met een Hoverboard de haven binnen of met een Jet pack. De tijd zal het leren maar de zomervakantie is nog maar net voorbij of in verschillende winkels kan je al de typische sintsnoepjes kopen. De indruk bestaat dat het ieder jaar vroeger gebeurt en dit tot mijn en misschien ook uw ergernis …
De drie beelden in de kerk van Bodegem stellen Nicolaas voor met naast hem een kuip met drie kinderkopjes. Deze drie kinderen zou Nicolaas tot leven gewekt hebben nadat ze door een waard tijdens een hongersnood waren vermoord, in stukken gesneden en gepekeld in een vat of kuip. Volgens een andere legende zou het gaan over drie priesterstudenten die hetzelfde lot zouden hebben ondergaan, maar omdat de hoofdfiguur steeds groter wordt voorgesteld dan de bijfiguren werden deze in de loop van tijd voor kinderen aanzien.
Goede Vader,
in vreugde gedenken wij uw dienaar Nicolaas van Myra
die ons is voorgegaan naar U;
hij gelijkt op uw Zoon,
in hem bewonderen wij het werken van uw heilige Geest;
in zijn leven herkennen wij iets van uw aanwezigheid.
Wij vragen U: voed in ons de hoop
dat ook wij zoals Nicolaas
eens geborgen zullen zijn in uw liefde.
Dit vragen wij U door Jezus Christus,
want Hij alleen is de heilige,
Hij alleen de Heer,
in tijd en eeuwigheid. Amen.