In de 11de eeuw ontstonden er broederschappen die een populaire heilige aanriepen.
Ze werden in het begin alleen geleid door geestelijken die later door leken vervangen werden waar de pastoor de proost van bleef en tegelijk het hoogste gezag had.
Ze streefden godsvruchtige doelstellingen na: legden zich toe op goede werken, naastenliefde en leidden een vroom leven.
Ze hadden niet zelden een eigen altaar voor hun heilige in de dorpskerk en waren gekoppeld aan een plaatselijke bedevaart of processie waarin de leden achter de patroonheilige liepen.
De oudste vereniging waarover te Bodegem iets werd teruggevonden is het Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw van de rozenkrans waarvan de eerste melding van 1514 dateert.
Tijdens de 19de eeuw schijnt men zich zorgen te maken over de rechtsgeldigheid van de oorspronkelijke stichting daar er tastbare bewijzen ontbraken. De tussenkomst van de Gentse dominicanen werd ingeroepen om rechtsgeldige stichtingsdocumenten op te maken, wat dan ook is gebeurd, waardoor ze konden blijven bestaan.
Deze tussenkomst zou de aanwezigheid van het beeld van Dominicus verklaren op het altaar van Onze-Lieve-Vrouw.
(Bron: Bodegem in vroegere tijden Heemkring BKW 2017).
Over Onze-Lieve-Vrouw hebben we al verschillende beschrijvingen bij onze kapelletjes dus beperk ik mij tot de heilige Dominicus Guzman van Caleruega.
Dominicus, geboren omstreeks 1172 in Spanje was de stichter van de dominicanen of de orde der Predikheren. Hij stierf uitgeput in 1221 en zijn resten liggen in de basiliek van San Domenico te Bologna.
Hij werd geboren in een adellijke familie als zoon van Felix de Guzman en zalige Juana van Aza.
Zijn moeder gaf hem een diepreligieuze opvoeding en met steun van een nonkel priester kreeg hij een opleiding in de bekende school van Palencia.
Hij onderscheidde zich onmiddellijk door zijn interesse voor de studie van de Heilige Schrift en zijn liefde voor armen. Op een gegeven moment verkoopt hij zijn boeken – in die tijd een bezit van grote waarde – en met de opbrengst ervan helpt hij mensen in hongersnood.
Na zijn priesterwijding werd hij kanunnik in het kapittel van de kathedraal in het bisdom Osma.
Alhoewel dit een hele grote benoeming was zag hij dit niet als een reden tot aanzien in de Kerk en samenleving of als een persoonlijk voorrecht in de start van een briljante loopbaan maar hij zag het als een dienst die hij met toewijding en nederigheid verleende.
Op reis door Europa stelt hij twee missionaire uitdagingen vast: het evangelie brengen en authentiek getuigen. Het was voor hem zonneklaar dat hij geschoolde helpers nodig had, goed opgeleide priesters die in discussies hun mannetje konden staan maar met hart en ziel toegewijd waren aan de Heer door boete en gebed.
In Toulouse begon hij met de oprichting van de orde voor de prediking en in 1217 werd het eerste klooster van zijn orde gesticht. Het was een dynamische orde met als hoofdtaken prediking en zielenzorg. Dominicus inspireerde door zijn opgewekte aard, praktische instelling en oog voor de tekenen van de tijd.
Dominicus’ moeder droomde voor zijn geboorte van een hond die met een brandende fakkel in de muil door een korenveld liep en het in brand stak, dat zou de symbolische voorstelling zijn dat Dominicus’ orde de hele wereld zou verlichten. Het woord dominicaan komt trouwens van het latijnse DOMINI CANES wat honden van de Heer betekent.
In de loop van de geschiedenis is de orde van de dominicanen over heel de wereld uitgegroeid tot één van de meest verspreide en invloedrijke kloosterordes alhoewel de crisis hen ook niet voorbijging en er uittredingen gebeuren en er geen nieuwe intredingen komen.
Dominicus is te herkennen aan een lang wit kleed, wit scapulier en zwarte open mantel met meestal een jeugdig gezicht. Hij heeft soms een ringbaardje en een kaalgeschoren hoofd met een krans haar.
Andere attributen zijn een boek, open of dicht; soms met een kerk, een klooster of een beeld van de Heilige Maagd erop, een witte lelie, een vaandel, een toorts als symbool voor zijn vurige prediking, een gouden of rode ster op borst of voorhoofd (die zijn peettante op zijn voorhoofd zou gezien hebben bij zijn doop) en een rozenkrans die hij volgens de legende tezamen met dominicanes Catharina Van Sienna van Moeder Gods kreeg.
Zeldzamer is de afbeelding met een engel die hem brood aanreikt of met Petrus die hem een sleutel geeft.
We kunnen hem ook herkennen omdat hij soms wordt afgebeeld met brandende boeken: ketterse en heilige boeken die een vuurproef ondergingen waarbij alleen de heilige boeken onaangetast bleven.
Naar het visioen van de prior van Brescia die twee ladders uit de hemel zag komen waarlangs Dominicus’ geest naar boven kon klimmen, heeft hij soms een ladder bij.
Soms met een wereldbol onder de voet wat dan weer symbool is van zijn afwijzing naar het wereldrijke, met een monstrans, een klooster of kruisbeeld in de hand.
Hij is de patroonheilige van naaisters, kleermakers en van astronomen.
Zijn voorspraak wordt ingeroepen tegen koorts en hagel.
Als je eens gaat kijken in de Sint-Martinuskerk te St.-Martens-Bodegem – die trouwens elke zondag open is – kijk dan zeker ook eens naar de banderol rond het Mariabeeld dat de 15 mysteries uit haar leven uitbeeld.
De beeldengroep in de linkerzijbeuk van de kerk te St.-Martens-Bodegem toont Maria met het kindje Jezus die een paternoster overhandigen aan de heilige Dominicus.
Deze heilige herinnert ons eraan dat er in de kerk altijd een missionaire geest moet branden die onophoudelijk evangelisatie stimuleert: het evangelie verkondingen en ervan getuigen, ook onze opdracht!
Leer bidden zoals de heilige Dominicus
Opmerkelijk voor een prediker is dus dat we geen teksten van Dominicus zelf hebben over het gebed. Zijn leerlingen hebben wel opgetekend hoe ze hem zagen bidden. Het 13de-eeuwse geschrift ’ De negen manieren van bidden van Sint-Dominicus ‘ beschrijft de lichaamshoudingen waarmee ze hun leermeester vaak in gebed zagen: kerknet academie